Birol BOZKURT
Hükümet, depremden zarar gören yatırımcıların yaralarını sarmak ve piyasalarda oluşabilecek ağır satışların önüne geçmek için önlemler yağdırdı. Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların ardından açıldığı ilk iki günde yaklaşık yüzde 10 değer kaybeden Borsa İstanbul’a sermaye piyasalarının tüm paydaşları destek için düzenleme yaptı. Borsa İstanbul açılacak mı? Ne tür tedbirler gelecek? Görüşmelerin ardından BES fonları ile ilgili ilk adım atıldı. Buna göre, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde devlet katkısının değerlendirildiği fonların borsaya yatırılabilen kısmı yüzde 10’dan yüzde 30’a çıkarıldı. Böylece piyasaya yaklaşık 10 milyar liralık arz sağlanması hedeflenirken, Türkiye Varlık Fonu piyasayı fiyat istikrar fonu aracılığıyla destekleme kararı aldı. Borsa İstanbul ve SPK olası düşüşleri önlemek için bir dizi tedbir açıkladı. Piyasada tartışmalara neden olan yüksek frekanslı algoritmik süreçlerin durdurulması ve kredi süreçleriyle kayıpların azaltılması için atılan adımlar, küçük yatırımcıları koruma adına memnuniyetle karşılandı. Ayrıca şirketlerin hisse geri alımlarında vergi oranlarının sıfırlanmasının talep tarafında olumlu etki yaratması bekleniyor.
1- Takas BES’lenecektir.
Önlem paketi ile ilgili ilk açıklama BES’ten geldi. Resmi Gazete’de yayımlanan düzenlemeye göre, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde devlet katkısının değerlendirildiği fonların borsaya yatırılabilen kısmı yüzde 10’dan yüzde 30’a çıkarıldı. Buna göre, tek hisse için yatırım tavanı yüzde 1’den yüzde 5’e yükseldi. Devlet tahvillerine yatırım yüzde 70’ten yüzde 50’ye düşürüldü. Portföylerin 10 gün içinde güncellenmesi gerekmektedir. Yönetmeliğe göre, BES devlet katkısı fonlarının taban yüzde otuzu; BIST 30, BIST Likit Banka, BIST Banka Dışı Likit 10 ve BIST İştirak 30 endeksleri ile BIST 100, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, BIST Kurumsal Yönetim Endeksi ve Borsa İstanbul A.Ş. Konuyla ilgili açıklama yapan Sigorta ve Bireysel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından hesaplanan katılım endekslerindeki paylar, devlet katkısı portföyündeki pay yükündeki değişikliğin hem fon performanslarını artıracak hem de katkı sağlayacak bir adım olduğunu belirtti. ülkemizin finansal piyasalarının derinliğine ve üretime yönelik ekonomi politikasını desteklemektedir.
2- Şirketlerin hisse geri alımlarında vergi sıfırlandı
Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler, hisse geri alımlarında vergi ödemeyecek. Dün Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayınlanan düzenleme ile Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler, hisse geri alımlarında şu anda yüzde 15 olan stopaj vergisini ödemeden hisselerini geri alabilecek. Ayrıca şirketlerin dağıtılan kar paylarındaki vergi stopaj oranları da sıfırlandı. BDDK ise, 6 Şubat 2023 – 1 Ocak 2024 tarihleri arasında geri alım yoluyla satın alınan halka açık bankaların paylarının ana sermayeden iskonto kalemi olarak değerlendirilmeyeceğini açıkladı.
SPK’dan Kredili İşlemler İçin 3 Adım
Sermaye Piyasası Kurulu, borsanın 6-7 Şubat tarihlerinde kapatılmaması nedeniyle yatırımcı mağduriyetini giderecek bir dizi önlem açıkladı. SPK, deprem tarihi olan 6 Şubat itibarıyla meydana gelen deprem bölgesinde müşterilerin temerrüde düşmesi durumunda 30 Haziran’a kadar süreç tesis edilmemesine karar verdi. Buna göre, deprem tarihi olan 6 Şubat itibarıyla meydana gelen deprem bölgesinde müşterilerin temerrüde düşmesi durumunda 30 Haziran’a kadar süreç tesis edilmemesine karar verilmiştir. İlgili yönetmelik kapsamında 10 Nisan 2023 tarihine kadar; Portföy büyüklüğü 1 milyon TL ve altında olan müşterilere uygulanacak azami kredi faiz oranı ve kredisiz alış emri nedeniyle ödemek zorunda oldukları bedel, takas günü prestiji ile banka tarafından yatırılmaz. aracı kurumların veya söz konusu fiyatın takas tarihinin prestiji ile aracı kurumun hesaplarında olmaması. Aracı kurum tarafından verilecek kredinin kaynak maliyeti dikkate alınarak, temerrüt halinde (temerrüt halinde) uygulanacak faiz oranının makul düzeyde belirlenmesine yönelik tavsiye kararı alınmasına karar verildi.
Aracı kurumların sermaye yeterliliği kolaylığı
SPK, aracı kurumların sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelere de imza attı. Buna göre, 30 Haziran 2023 tarihine kadar aracı kurumlar tarafından hazırlanan sermaye yeterliliği tablolarında kendi portföylerine aldıkları hisse senetlerinin pozisyon risk oranı %10 yerine %3’ün üzerinde olup, “Diğer müşteriler” için pozisyon risk oranı izlenmektedir. kredi hesabının altında %8 yerine %4’ün üzerindedir. hesaplanacaktır. Daha önce %35 olarak belirlenen başlangıç özkaynak savunma oranı 10 Nisan 2023 tarihine kadar %20 olarak uygulanacaktır.
4) Borsa İstanbul’dan algoritmik işlemlere yönelik önlem
Borsa İstanbul Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptığı açıklamada bir dizi yeni önlemin alındığını belirtti. Borsa İstanbul’da hisse geri alan şirketler için yeni bir endeks hesaplaması da dahil olmak üzere yeni önlemler getirildi. Buna göre, pay piyasasında ve VİOP bünyesinde yer alan pay ve endeks türev piyasalarında, pay piyasasının açılış seansı olan tüm sermaye piyasası araçlarında, emtia sertifikaları hariç, VİOP sürecindeki tüm sözleşmelerde; Açılış seansında emir iptali, fiyat kötüleştirme ve büyüklük küçültmeye izin verilmemesine karar verildi. Yeni tedbirler arasında ayrıca pay piyasasında emir işleme oranının 15:1’den 5:1’e düşmesi ve hisse piyasasında emir işleme oranı eşik fiyatının 0,03 sentten 0,25 sente yükselmesi de yaşandı. . Yönetmeliğe göre pay piyasasında emir iptali, fiyat kötüleştirme ve tedbir indirimi (IAK) fiyat kalemleri yüzde 20 oranında artırılacak, VİOP’ta yüzbinde 1 olan gönüllü emir iptali fiyat oranı artırılacak. yüzde 20 oranında ve yüz binde 1,2 olarak belirlenecek. Ayrıca VİOP’ta işlem gören tüm vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde seans bitiş süresinin 5 dakika kısaltılarak tam iş günlerinde 18.10, yarım iş günlerinde 12.40’a indirilmesine karar verildi. Ayrıca, borsanın gözetim faaliyetleri kapsamında devam eden yatırım araçları bazında tüm önlemlerin geri alım şirketlerine ilişkin yeni bir endeks hesaplanmasına ve kaldırılmasına karar verildi.
5) Türkiye Varlık Fonu devreye girecek
Türkiye Varlık Fonu (TVF) bünyesindeki Fiyat İstikrar Fonu aracılığıyla piyasayı desteklemeye hazırlanıyor. Buna göre kamu bankaları, varlık fonu şirketleri ve TMSF, Türkiye Varlık Fonu bünyesinde yer alan Fiyat İstikrar Fonu’na sermaye koyacak ve fon, oynaklığın yüksek olduğu dönemlerde bu sermaye ile Borsa’dan pay alabilecek. Bu kaynakla manipülatif hareketler olduğu zaman borsada hisseler alınır.
6) Altın ithalatı durduruldu
6 Şubat depreminin ekonomi üzerindeki olumsuz etkisini hafifletmek ve cari açıktaki artışın önüne geçmek amacıyla mal (vadeli) karşılığı altın ithalatına bir süreliğine ara verilmesine karar verildiği belirtildi. . Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası aracılığıyla altın ithalatı 2023 yılına rekorla başladı. Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası verilerine göre Ocak ayında altın ithalatı 68 bin 330 kg ile kayıtların tutulmaya başlandığı 1995 yılından bu yana en yüksek rakamına ulaştı. Aynı ayda gümüş ithalatı ise 73 bin 77 kg olarak gerçekleşti.
10 milyar TL kaynak sağlanacak
Fon Türkiye Kurucusu Onur His, fonların portföy değişikliklerinin 10 gün içinde yapılması gerektiğini söyledi. “Mevcut Katkı fonları ile yeni portföy paylarının büyüklüklerine baktığımızda toplam büyüklüğü 51,3 milyar TL olan 24 fon olduğunu ve bu fonların portföylerinin pay ağırlığının 2014 yılında 2,5 milyar TL’ye ulaştığını görmek mümkündür. %10 ile %15 arasında değişti.Bugünkü portföy dağılımları %30 portföy payına ulaşacak.Bunu dikkate alırsak yaklaşık 8-10 milyar TL’lik bir alım gerekiyor.”
Borsaya temel olacak
Ata Portföy Yönetimi Genel Müdürü Mehmet Gerz, BES düzenlemesinin zamanlaması ve hedefi tartışma konusu olsa da sonucun prestiji ile olumlu bir düzenleme olduğunu kaydetti. Gerz, “Bono faiz oranları yüzde 9’a düştü, bu da çok düşük bir getiri anlamına geliyor. Bu da Borsa İstanbul’a 9-10 milyar TL nakit girişi olacağı anlamına geliyor. Deprem nedeniyle yaşanan panik Borsa’yı güçlendirecek. BES fonları uzun vadelidir, hisse senedi almak uygun olacaktır. Mekanizmaların takviyeleri elbette memnuniyetle karşılanmalıdır” dedi.
